دپارتمان هنر دبیرستان دوره‌ی اول خاتم از بهمن ۱۴۰۰ چهار کارگاه تخصصی مد و لباس، موسیقی، نویسندگی خلاق و پرورش حواس را برای نوجوان‌ها برگزار می‌کند. به بهانه‌ی این اتفاق، گفت‌وگویی داشتیم با آقای دکتر داود آجرلو، رئیس دپارتمان هنر، تا درباره‌ی دلیل شکل‌گیری این کارگاه‌های هنر و اهدافی که دنبال می‌شوند بیش‌تر بدانیم.
چه شد که دپارتمان هنر تصمیم گرفت این کارگاه‌ها را برگزار کند؟
تصور ما این است مدرسه باید به سمتی برود که بچه‌ها مهارت‌های هنری را یاد بگیرند. چون ضمن یادگیری مهارت‌های هنری می‌توانند از مهارت‌هایی که در زندگی آینده‌شان کارساز است بهره‌مند شوند.
ما از بسیاری از خانواده‌ها درباره‌ی نیازهای بچه‌ها شنیدیم. نیازهایی مانند اینکه نوجوان‌ها برای تنهایی‌هایشان برنامه‌ریزی ندارند و نمی‌توانند برای آن فعالیت‌های مثبت تعریف کنند، اینکه در ارتباط‌گیری ضعیفند و اینکه انگیزه‌ی زندگی در آن‌ها کم‌رنگ است. از طرفی دیگر، خانواده‌ها هم دوست دارند استعدادهای بچه‌ها را تشخیص بدهند.
در نهایت، نیازهای نوجوان‌ها به‌طور عام و نیازهای دانش‌آموزان خاتم به‌طور اختصاصی، ما را بر این داشت که راه حلی بیندیشیم. واقعیت این است که این نیازها را از راه مشاوره و توصیه و از راه مشغول‌کردن بچه‌ها به دروس علمی نمی‌شود پاسخ گفت. کنترل این نیازها و پاسخ‌گویی مناسب به آن‌ها، در معاشرت با هنرها مرتفع می‌شود.
پس کارگاه‌های عمومی هنر که در مدرسه برگزار می‌شوند، پاسخ‌گوی این نیازها نبودند؟
بله. هفتمی‌ها و هشتمی‌های ما دو کارگاه و نهمی‌ها یک کارگاه عمومی هنر دارند: یکی کارگاه ساخت و دیگری کارگاه زیبایی‌شناسی است. اما این کارگاه‌ها نیاز دانش‌آموزان را پاسخ نمی‌دهند. چرا؟ چون دوبار در هفته برگزار می‌شوند و این یعنی نوجوان ما دوبار در هفته در معرض هنر قرار می‌گیرد. پس به فعالیت‌های هنری به شکل روزانه و جدی مشغول نمی‌شود.
از طرفی، خانواده‌ها هم علاقه‌هایی هنری را در بچه‌ها تشخیص می‌دهند و می‌گویند خوب است به این علاقه‌ها پرداخته شود. مثلاً نوجوان‌ها به موسیقی علاقه و حتی نیاز دارند، آن‌ها دوست دارند یاد بگیرند ظاهرشان را چگونه مدیریت کنند و نیاز دارند حساسیت‌هایشان را تقویت و کنترل کنند.
براساس این نیازها بود که به طراحی این چهار کارگاه رسیدیم.
آیا دانش‌آموزان برای شرکت در کارگاه‌ها تعیین سطح می‌شوند؟
آیا دانش‌آموزان برای شرکت در کارگاه‌ها تعیین سطح می‌شوند؟کارگاه موسیقی ما تنها کارگاهی است که در آن بچه‌ها تعیین سطح می‌شوند و اگر توانایی داشته باشند نیازی نیست از سطح یک شروع کنند و می‌توانند به سطح‌های بالاتر بروند. بنابراین، ممکن است هم‌زمان که سطح یک کارگاه موسیقی برگزار می‌شود، سطح متوسطه و پیشرفته هم برگزار شود. این باز فرصتی فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان بیش‌تری در کارگاه‌ها مشغول شوند.
در کارگاه‌های دیگر تعیین سطح وجود ندارد. اما چرا؟ چون تقریباً مطمئن هستیم کسی دوره‌ی تخصصی مد و لباس برای نوجوان‌ها برگزار نکرده و روش آموزش‌مان در کارگاه پرورش حواس و نویسندگی خلاق نیز منحصر به‌فرد است. برای همین نمی‌شود تعیین سطح انجام داد. اما با اینکه تعیین سطح انجام نمی‌شود، بسته به سطحی که دانش‌آموز دارد به او آموزش داده می‌شود.
برخی از والدین گفتند چرا ظرفیت کارگاه‌ها را محدود کرده‌اید. آیا این باعث نمی‌شود برخی از دانش‌آموزان از شرکت در کارگاه‌ها جا بمانند؟
ما گفتیم ظرفیت کارگاه‌ها محدود است که والدین بدانند کلاس‌ها با تعداد کمی برگزار می‌شود و روی تک‌تک بچه‌ها تمرکز وجود دارد. از طرفی، با توجه به اینکه بچه‌ها در طول هفته در کلاس‌های خارج از مدرسه مانند کلاس زبان شرکت می‌کنند و برنامه‌ی ورزش و باشگاه دارند، فکر کردیم نمی‌توانند در هر چهار کارگاه شرکت کنند. بنابراین این محدودیت را گذاشتیم و گفتیم هر نوجوان حداکثر در دو کارگاه شرکت کند.
اما این چهار کارگاه در این دوره و در حال حاضر چهار تاست. وقتی دوره‌ی بعد آغاز شود، چهار کارگاه به هشت کارگاه افزایش می‌یابد. چون آن زمان هم دوره‌ی مقدمانی و هم دوره‌ی متوسطه‌ی هرکارگاه برگزار می‌شود. ضمن اینکه برخی از کارگاه‌ها سه دوره‌ای هستند. با توجه به این مورد، می‌بینیم که درصد قابل توجهی از دانش‌آموزان می‌توانند در این کارگاه‌ها ثبت نام کنند و با توجه به جمعیت مدرسه‌ی خاتم، درصد پایینی نیست.
پس والدین نگران نباشند که پشت صف بمانند، چون ما هیچ‌کدام از متقاضیان کارگاه‌های هنر را جا نخواهیم انداخت. حتی ممکن است والدینی بگویند فرزند ما در هنری دیگر مانند مینیاتور استعداد دارد. درست است که کارگاه مینیاتور در کارگاه‌های ما نیست اما اگر والدین این تقاضا را داشته باشند ما کارگاهی برای همان یک دانش‌آموز برگزار می‌کنیم تا آموزش‌های لازم را ببیند.
اما در نهایت، به خاطر مواردی که گفته شد، در تعداد اعضای هر کارگاه محدودیت وجود دارد و هرکس می‌خواهد در این دوره‌ها شرکت کند باید زودتر اقدام کند.
نتیجه و خروجی این کارگاه‌ها چه خواهد بود؟
انتهای هر هنری، رسیدن به اجرا و تولید محصول است. ما نیز همین هدف را در کارگاه‌هایمان دنبال می‌کنیم. در ادامه، این کارگاه‌ها رها نمی‌شوند و انتهای هرکدام از آن‌ها قرارگرفتن در مسیر اجرا و تولید محصول است.
کارگاه موسیقی ما به بَند می‌رسد و تولیدات خودش را خواهد داشت. کارگاه مد و لباس به کلاب مد می‌رسد که خودش رویداد تولید می‌کند و حتی می‌تواند به طراحی برسد. کارگاه پرورش حواس نیز به فعالیت‌های باشگاه طبیعت‌گردی منتهی می‌شود و کارگاه نویسندگی خلاق به تیم تولید محتوا می‌رسد که مستقیم محصول تولید می‌کند.
دپارتمان هنر اعلام کرده است فقط اعضای این کارگاه‌ها می‌توانند در محصول نهایی سهم داشته باشند. برای مثال، فقط اعضای کارگاه موسیقی می‌توانند وارد بَندهای موسیقی خاتم بشوند. چرا نوجوان‌های دیگری که در این کارگاه‌ها شرکت نکرده‌اند اما توانایی لازم را دارند نمی‌توانند در محصول نهایی سهیم باشند؟
دپارتمان هنر اعلام کرده است فقط اعضای این کارگاه‌ها می‌توانند در محصول نهایی سهم داشته باشند. برای مثال، فقط اعضای کارگاه موسیقی می‌توانند وارد بَندهای موسیقی خاتم بشوند. چرا نوجوان‌های دیگری که در این کارگاه‌ها شرکت نکرده‌اند اما توانایی لازم را دارند نمی‌توانند در محصول نهایی سهیم باشند؟اینجا بحث هم‌سان‌سازی مطرح است. حتی اگر فردی در یکی از زمینه‌های کارگاهی ما بالاترین درجه و توانایی را هم داشته باشد بازهم نیاز است با گروه هم‌سان شود. چون قرار است در تولید محصول سهم داشته باشد و تولید محصول، کاری گروهی است. فعالیت در گروه نیز به هم‌سانی نیاز دارد. بنابراین، آن نوجوان توانمند، برای حداقل یک دوره هم که شده باید در کارگاه‌های مدرسه شرکت کند. هرچند باز هم تضمینی نیست که مانند سایر اعضای گروه بشود.
اگر بخواهم این موضوع را واضح‌تر بیان کنم می‌توانم مثالی درباره‌ی کارگاه نویسندگی خلاق بزنم. بچه‌هایی که در این کارگاه شرکت می‌کنند، وقتی سطح مقدماتی را پشت سر می‌گذارند به سطح متوسطه می‌روند. در آن سطح دیگر فقط تولید محتوا یاد نمی‌گیرند. مختصری کارکردن با نرم‌افزارهای گرافیکی و ویدئویی و همچنین نوشتن کپشن را هم یاد می‌گیرند. چون قرار است کار رسانه‌ای انجام بدهند و کسی که در رسانه تولید محتوا می‌کند باید این مهارت‌ها را در کنار هم داشته باشد. اما نوجوانی که خارج از گروه ما آموزش دیده شاید کار با نرم‌افزار را فرا نگرفته باشد. این‌جاست که در کار گروهی و در تولید آن محصول نهایی به مشکل برمی‌خورد.
و آنچه در برگزاری این کارگاه‌ها برای دپارتمان هنر مدرسه مهم است…
در برگزاری این کارگاه‌ها دو نتیجه برای ما خیلی مهم است. یکی اینکه بچه‌ها از شرکت‌کردن در تک‌تک جلسه‌ها لذت ببرند و به آن‌ها خوش بگذرد. دیگر اینکه با کمک هنر دنیایشان کم‌کم بزرگ شود و استعدادهای گوناگون خودشان را بشناسند.
