کلاس های تابستانی در مدرسهی خاتم شروع شدهاند و مدرسه از حضور دوبارهی بچهها خوشحال است. پایگاه تابستانی روزهای یکشنبه، دوشنبه و سهشنبه برگزار میشود و البته کلاسهای دوشنبه با کلاسهای دیگر فرق دارند. این کلاسها به شکل کارگاهی و در قالب اردو یا در مدرسه یا خارج از مدرسه برگزار میشوند و بچهها در آنها تجربههای متفاوتی به دست میآورند.
در اولین دوشنبهی پایگاه تابستانی و در اولین زنگ، سراغ کلاس کارگاه شهروندی رفتیم که آقای احسان شعردوست، مسئول دپارتمان علوم اجتماعی، آن را برگزار میکند.
کلماتی مثل «حق»، «حقوق»، «قانون» و «شهروند» را در «کارگاه شهروندی» از زبان آقای شعردوست زیاد میشنوم. این کارگاه تابستانی قرار است با شیوهی آموزشی خلاقانهای بچهها را با حقوق شهروندی آشنا کند.
آقای شعردوست دربارهی شکل برگزاری کارگاهها میگوید: «یک تور شهرگردی برای آشنایی با حقوق شهروندی برای دانشآموزان طراحی کردیم، اما با توجه به اینکه کرونا دوباره اوج گرفته، شکل مجازی را در کلاس جایگزین آن کردیم. با کمک گوگل مپ فضایی مثل دانشگاه شهید بهشتی را ترسیم و با ویدئو و تصویر فضا را شبیهسازی کردیم، با کمک این شیوه شهر را دور میزنیم. دو مسیر را انتخاب کردیم، یکی حقوق قضایی و یکی حقوق مدنی سیاسی و مدنی شهروندان.»
مهمترین حقوقی که بچهها باید یاد بگیرند
در کارگاه بچهها نظرشان را میگویند و هر جا سؤالی داشتند مطرح میکنند. آقای معلم دربارهی موضوعات کارگاه توضیح میدهد: «مفاهیمی را مرور میکنیم: مانند اینکه شهروند کیست و چطور قوانین شکل میگیرند و با چه واسطهای این حقوق قابل اجرا هستند. البته کمی عقبتر رفتیم و بررسی کردیم هر انسان چه حقوقی دارد. وقتی خداوند انسانها را خلق کرده «و ما هو الانسان»، حق ذات و حق حیات و آزادی هم برای انسان ایجاد شده و این حقوق در منشور حقوق بشر هم وارد شده است. وقتی بچهها با این مفاهیم آشنا میشوند کمکم با آنها همراه میشوند.»
او ادامه میدهد: «با کمک بچهها قوانین را تجربه میکنیم و خود بچهها زیست با این قوانین را به شکل کارگاهی تمرین میکنند تا برایشان جا بیفتد. مثلاً یاد میگیرند وقتی به عنوان یک شهروند در کشور یا در خیابان به مشکل میخورند، چه قانونی به کمکشان میآید.»
از آقای شعردوست میپرسم: «این حقوق در کتابهای درسی هم آمده؟» میگوید: «بچههای هشتم و نهم درسی به نام حقوق شهروندی دارند. اما این درس مختصر به این مفهوم پرداخته است. ما در این کلاس سعی میکنیم بچهها کارگاهی و عملیاتی با این مفاهیم آشنا شوند.»
معلم «کارگاه شهروندی» دربارهی مهمترین حقوقی که بچهها باید یاد بگیرند بیان میکند: «بچهها با یکسری از حقوق باید آشنا شوند، مانند اینکه تحصیل در کشور رایگان است، حالا اگر کسی خواست میتواند برای تحصیل در مدارس غیر انتفاعی یا دانشگاههای آزاد هزینه پرداخت کند. یا اینکه اقلیتهای دینی هم تابعیت جمهوری اسلامی ایران را دارند. اینها حقوق اولیهی شهروندی هستند و هر نوجوانی به عنوان یک شهروند نیاز است این حقوق را بشناسد.»
زنگ تفریح که میخورد بچهها از کلاس خارج میشوند. بعضی از آنها باهم دربارهی این حقوق حرف میزنند. با خودم فکر میکنم این کلاس، کارگاه مفیدی است. کاش همهی نوجوانها فرصت داشته باشند در چنین کارگاهها و کلاس های تابستانی شرکت کنند.